Quy định về khấu hao tài sản cố định

Căn cứ pháp lý

• Thông tư 45/2013/TT-BTC

Khấu hao tài sản cố định là gì?

Khấu hao tài sản cố định (TSCĐ) là việc đánh giá, phân bổ một cách có hệ thống nguyên giá của tài sản cố định đưa vào chi phí sản xuất, kinh doanh do sự hao mòn tự nhiên hoặc do sự tiến bộ về công nghệ sau khoảng thời gian sử dụng tài sản cố định.

Tại sao phải khấu hao tài sản cố định?

Một tài sản cố định mua thường được sử dụng trong một thời gian dài nên chi phí mua tài sản cố định cần được phân bổ đều cho thời gian sử dụng thay vì chỉ tính vào năm mua tài sản đó.

Ví dụ: Mua 1 máy photocopy doanh nghiệp sẽ sử dụng trong vòng nhiều năm, vì vậy chi phí bỏ ra để mua máy photocopy cần được phân bổ tính cho nhiều năm thay vì tính toàn bộ 1 lần vào thời điểm mua máy.

Điều kiện ghi nhận một tài sản là tài sản cố định?

Một tài sản mua về đủ điều kiện ghi nhận là tài sản cố định khi thỏa mãn đồng thời 3 điều kiện sau:

• Tài sản mua về phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và doanh nghiệp chắc chắn thu được lợi ích kinh tế từ việc sử dụng tài sản đó trong tương lai.
• Có thời gian sử dụng hữu ích từ 1 năm trở lên. 
• Có nguyên giá được xác định một cách đáng tin cậy với giá trị từ 30 triệu đồng trở lên.

Vậy tài sản không đủ điều kiện ghi nhận là tài sản cố định thì sẽ xử lý như thế nào?

Tài sản không đủ điều kiện ghi nhận tài sản cố định sẽ được ghi nhận là chi phí trả trước và phân bổ cho nhiều kỳ kinh doanh.

Đọc thêm: Chi phí trả trước của doanh nghiệp

Khung trích khấu hao tài sản cố định

KHUNG THỜI GIAN TRÍCH KHẤU HAO CÁC LOẠI TÀI SẢN CỐ ĐỊNH

Hướng dẫn cách chọn phương pháp phù hợp cho doanh nghiệp

Hiện nay, có ba phương pháp tính khấu hao bao gồm:

• Phương pháp khấu hao theo đường thẳng.
• Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh.
• Phương pháp khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm.

Mỗi phương pháp trích khấu hao sẽ có các đặc điểm riêng và phù hợp với từng loại hình hay hoạy động kinh doanh của doanh nghiệp, INNO tóm tắt cách chọn phương pháp khấu hao ở bảng dưới đây:

Các phương pháp khấu hao tài sản cố định 

Phương pháp khấu hao đường thẳng

• Mức trích khấu hao:

Lưu ý: Trường hợp bạn muốn tính số khấu hao hàng tháng thì lấy mức trích khấu hao hàng năm chia cho 12 tháng.

• Trường hợp đặc biệt “Thời gian trích khấu hao hay nguyên giá của TSCĐ thay đổi”, khi đó mức trích khấu hao sẽ được tính như sau:

Ví dụ 1: Khấu hao TSCĐ theo phương pháp đường thẳng

 Ngày 10/03/2023, công ty C mua 01 máy photocopy trị giá 73.000.000 đồng, chưa bao gồm thuế GTGT, chi phí vận chuyển là 2.000.000 đồng. Máy được mua về và sử dụng ngay. Công ty đăng ký trích khấu hao theo phương pháp đường thẳng. 

• Xác định thời gian trích khấu hao: Máy photocopy có thời gian sử dụng từ 7 – 15 năm. Vậy công ty chọn trích khấu hao trong vòng 10 năm (Trên thực tế bạn có thể cân nhắc về mức độ thường xuyên sử dụng máy, cấu trúc chi phí cũng như doanh thu tạo ra để chọn số năm phù hợp nhưng đảm bảo nằm trong khung trích khấu hao quy định của Bộ Tài Chính).
• Nguyên giá TSCĐ = Giá mua TSCĐ + Các chi phí đưa TSCĐ vào trạng thái sử dụng (chi phí vận chuyển, lắp đặt…) = 73.000.000 + 2.000.000 = 75.000.000 đồng.
• Mức khấu hao hàng năm: 75.000.000/ 10 = 7.500.000 đồng.

Ví dụ 2: TSCĐ có thời gian trích khấu hao và nguyên giá thay đổi

Công ty D mua 1 TSCĐ vào ngày 10/04/2016 với giá chưa thuế GTGT là 120.000.000 đồng. Công ty D được chiết khấu thương mại 8.000.000 đồng, chi phí vận chuyển 3.000.000 đồng, chi phí chạy thử TSCĐ là 2.000.000 đồng. Công ty đưa TSCĐ đó vào sử dụng ngay tại thời điểm đó, thời gian khấu hao 10 năm.

• Nguyên giá TSCĐ: 120.000.000 – 8.000.000 + 3.000.000 + 2.000.000 = 117.000.000 đồng.
• Mức khấu hao trung bình năm: 117.000.000 / 10 = 11.700.000 đồng/ năm

Tuy nhiên, sau 4 năm sử dụng, công ty muốn TSCĐ đạt công suất lớn hơn nên đã nâng cấp TSCĐ với tổng chi phí 25.000.000 đồng. Ngày 10/04/2020 hoàn thành nâng cấp đưa vào sử dụng và đánh giá lại thời gian sử dụng hữu ích tăng lên 7 năm so với ban đầu. Do đó thời gian khấu hao cũng tăng lên 7 năm tương ứng. Mức khấu hao TSCĐ sau khi nâng cấp:

• Nguyên giá TSCĐ sau khi nâng cấp: 117.000.000 + 25.000.000 = 142.000.000đồng.
• Số khấu hao lũy kế đã trích: 11.700.000 x 4 = 46.800.000 đồng.
• Giá trị còn lại của TSCĐ: 142.000.000 – 46.800.000 = 95.200.000 đồng.
• Mức khấu hao trung bình năm (từ năm thứ 5 trở đi): 95.200.000 / 7 = 13.600.000 đồng.

Lưu ý: chí được cộng chi phí nâng cấp tài sản cố định vào nguyên giá tài sản cố định, chi phí sửa chữa (mà không làm tăng công suất, tuổi thọ của TSCĐ) không được ghi nhận vào nguyên giá mà chỉ ghi nhận là 1 khoản chi phí phát sinh trong kỳ.

Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh

• Xác định mức trích khấu hao năm của TSCĐ trong các năm đầu:

Trong đó:

Tỷ lệ khấu hao TSCĐ theo phương pháp đường thẳng xác định theo công thức:

Hệ số điều chỉnh được xác định theo bảng sau:

• Mức khấu hao tài sản cố định của (các) năm cuối khi mức khấu hao xác định theo phương pháp số dư giảm dần này bằng hoặc thấp hơn mức khấu hao bình quân giữa giá trị còn lại và số năm sử dụng còn lại của TSCĐ thì kể từ năm đó mức khấu hao sẽ được tính bằng giá trị còn lại của TSCĐ chia cho số năm sử dụng còn lại.

Ví dụ 3: Khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh

Công ty F mua thiết bị đo lường với nguyên giá 50.000.000 đồng. Thời gian sử dụng TCSĐ này là 6 năm. Mức khấu hao TSCĐ này xác định như sau:

• Tỷ lệ khấu hao theo phương pháp đường thẳng: (1/6) x 100 = 17%
• Tỷ lệ khấu hao nhanh: 17% x 2 = 34%
• Mức khấu hao qua các năm:

(*) Từ năm thứ 5 mức khấu hao nếu tính theo phương pháp số dư giảm dần có điều chỉnh là: 9.487.368 x 34% = 3.225.705 đồng nhỏ hơn giá trị còn lại chia cho số năm sử dụng 9.487.368/ 2 = 4.743.684 đồng vậy nên từ năm thứ 5 mức trích khấu hao là 4.743.684 đồng.

Phương pháp khấu hao tài sản cố định theo số lượng, khối lượng sản phẩm 

• Mức trích khấu hao năm của tài sản cố định bằng tổng mức trích khấu hao của 12 tháng trong năm, hoặc tính theo công thức sau:

Lưu ý: Nếu muốn tính mức trích khấu hao theo tháng thì bạn lấy số lượng sản phẩm sản xuất trong tháng nhân với mức trích khấu hao bình quân tính cho 1 đơn vị sản phẩm nhé.

Trong đó:

Ví dụ 4: Khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm

Ngày 10/03/2022, công ty C hoạt động trong ngành in ấn, mua 01 máy photocopy trị giá 35.000.000 đồng. Máy được mua về và sử dụng ngay ngày hôm đó, sản lượng theo công suất của máy photo này là 30.000 tờ. Sản lượng đạt được trong năm 2022 là 12.000 tờ. Mức khấu hao của năm 2022 là:

• Mức khấu hao bình quân tính cho 1 đơn vị sản phẩm: 35.000.000/ 30.000 = 1.167 đồng/ tờ
• Mức khấu hao năm: 12.000 x 1.167 = 14.004.000 đồng

Phương pháp khấu hao tài sản cố định có phải thông báo với cơ quan thuế hay không?

+ Theo quy định tại khoản 3, điều 13, thông tư số 45/2013/TT-BTC, sau khi lựa chọn được phương pháp trích khấu hao TSCĐ phù hợp, doanh nghiệp cần phải thông báo với cơ quan thuế trực tiếp quản lý trước khi bắt đầu áp dụng.

Tải mẫu thông báo – Tại đây

+ Thông báo này được nộp kèm trong bộ hồ sơ khai thuế ban đầu.

Tham khảo: Dịch vụ khai thuế ban đầu của INNO

Trong thời gian sử dụng nếu muốn đổi phương pháp trích khấu hao có được hay không? Nếu được thì đổi như thế nào?

Theo khoản 4, điều 13, thông tư số 45/2013/TT-BTC Phương pháp trích khấu hao áp dụng cho từng TSCĐ mà doanh nghiệp đã lựa chọn và thông báo cho cơ quan thuế trực tiếp quản lý phải được thực hiện nhất quán trong suốt quá trình sử dụng TSCĐ.

Trong tường hợp đặc biệt cần thay đổi phương pháp trích khấu hao, doanh nghiệp phải giải trình rõ sự thay đổi về cách thức sử dụng TSCĐ để đem lại lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp. Mỗi tài sản cố định chỉ được phép thay đổi một lần phương pháp trích khấu hao trong quá trình sử dụng và phải thông báo bằng văn bản cho cơ quan thuế quản lý trực tiếp.

Hồ sơ thông báo thay đổi phương pháp khấu hao TSCĐ:

• Giấy uỷ quyền (nếu người đi nộp hồ sơ không phải đại diện pháp luật)
• Thông báo thay đổi phương pháp trích khấu hao TSCĐ

Tải bộ hồ sơ – Tại đây

Doanh nghiệp có được trích khấu hao khác với khung thời gian trích khấu hao của Bộ Tài Chính không? 

Có. Doanh nghiệp được phép trích khấu hao khác với khung thời gian trích khấu hao do bộ Tài Chính Quy định nhưng doanh nghiệp phải giải trình lý do bao gồm:

• Tuổi thọ kỹ thuật TSCĐ theo thiết kế.
• Hiện trạng TSCĐ (Thời gian đã qua sử dụng, thế hệ tài sản, tình trạng thực tế của tài sản).
• Ảnh hưởng từ việc tăng hoặc giảm khấu hao TSCĐ tới kết quả kinh doanh và nguồn vốn trả nợ các tổ chức tín dụng.
• Với TSCĐ hình thành từ dự án đầu tư theo hình thức B.O.T, B.C.C thì bổ sung thêm hợp đồng đã ký với chủ đầu tư.

Nơi nộp hồ sơ:

• Đối với Công ty mẹ các Tập đoàn kinh tế; Tổng công ty; Công ty nhà nước nắm giữ 51% vốn điều lệ do Bộ ngành, Thủ tướng chính phủ thành lập; các công ty con do công ty mẹ Tập đoàn kinh tế; Tổng công ty nắm giữ 51% vốn điều lệ trở lên thì nộp tại Bộ Tài chính.
• Đối với Tổng công ty; công ty độc lập do Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành lập; các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác có trụ sở chính trên địa bàn thì nộp tại Sở Tài Chính.

Thành phần hồ sơ:

• Giấy uỷ quyền (nếu người nộp hồ sơ không phải đại diện pháp luật)
• Phương án thay đổi thời gian trích khấu hao TSCĐ 
• Thông báo thay đổi thời gian trích khấu hao

Tải bộ hồ sơ – Tại đây

Doanh nghiệp có được thay đổi thời gian khấu hao tài sản cố định trong quá trình hoạt động hay không? 

 + Câu trả lời là Có. Tuy nhiên, doanh nghiệp chỉ được thay đổi thời gian trích khấu hao TSCĐ một lần đối với một tài sản và đảm bảo việc kéo dài thời gian trích khấu hao của TSCĐ không vượt quá tuổi thọ kỹ thuật của TSCĐ và không làm thay đổi kết quả kinh doanh của doanh nghiệp từ lãi thành lỗ hoặc ngược lại tại năm quyết định thay đổi. 

+ Trường hợp doanh nghiệp thay đổi thời gian trích khấu hao TSCĐ không đúng quy định thì Bộ Tài chính, cơ quan thuế trực tiếp quản lý yêu cầu doanh nghiệp xác định lại theo đúng quy định.